Nội dung chính
(Bài viết thể hiện quan điểm cá nhân người viết xin miễn bình luận đúng sai bởi mỗi người có tập giá trị cá nhân khác nhau cần thỏa mãn)
Xin bắt đầu bằng câu chuyện có thật của cô em tôi (vì liên quan công việc, xin phép không nói quá sâu và mong rằng một ngày nào đó chúng ta là đối tác của nhau) mua được nhà ở New York nhờ làm Amazon (chủ yếu): Cũng khởi đầu 1 mình đất khách, nằm bẹp như con gián chỗ hẹp bao năm, cũng bao lần lên voi xuống chó: Provider tuyên bố vỡ nợ, bùng mất tiền cọc, Amazon treo tài khoản…Tuy nhiên, sau hai năm làm, nó dựng được nghiệp tương đối, tk đạt đến 7 con số, bán khắp Âu, Mỹ; mua được nhà $600.000 ở NY, đón a trai (là bạn tôi) sang ở cùng. Hiện, bạn tôi đã có thẻ xanh, đang đi EB3, tháng 8 quay về NY sẽ làm chung với tôi về Biz này. Các bác nào quan tâm thì có thể liên hệ, biết đâu ta hỗ trợ nhau được gì đó. Thực sự, đây chính là một trong những nguồn motivation rất lớn với tôi khi làm Amazon.
Thôi, không lan man nữa, xin vào đề luôn ạ
Amazon là một gã quái vật khổng lồ, vậy chơi với thằng cha vừa khủng vừa quái phải làm sao để đứng trên vai nó, đừng để nó thịt? Nói thì một gạch đầu dòng nhưng làm thì phải tính bằng năm. Bản thân tôi tính đến giờ này, tự nhận là tôi đang thắng cùng Amazon mặc dù chưa lãi từ Amazon. Vậy, cái thắng ở đây là gì? Thưa, không có 1 lớp nào dậy bạn từ quản trị (team work, scale up) đến sở hữu trí tuệ (patent, trademark, copy right, hợp đồng li xăng), thanh toán quốc tế, bán hàng xuyên biên giới, bán hàng đa kênh, marketing đa kênh, hệ thống logistic, đòn bẩy tài chính, chuỗi giá trị toàn cầu, dám nghĩ đăng ký nhãn hiệu ở Mỹ với mươi triệu đồng trong tay?…Tiền tỷ có mua được không? Và, cảm giác mình hiện diện đàng hoàng trên đất thằng Tây bằng danh của mình nó sướng lắm, ít nhiều bố mày cũng khẳng định được là dám và hoàn toàn có thể cạnh tranh sòng phẳng với những thằng khác trên đất Mỹ (toàn cầu), không sướng sao được – ngàn năm nô lệ giặc Tàu, trăm năm nô lê giặc Tây, chả ngóc đầu lên lúc này thì lúc nào??? Vâng, có thể nói là bạt ngàn cơ hội à, chỉ sợ có sức mà làm thôi. Nói thế thôi chứ gì thì gì nó phải thực tế, chém hoành thằng nào chả chém được.
1. Định vị mình qua câu chuyện của em Rau “sạch” và chuỗi giá trị toàn cầu
Tôi đồ rằng, khi mới bắt tay vào “làm” Amazon, đa số ko xác định được chắc chắn bắt đầu từ đâu? làm như nào? nghĩa là chiến lược là không có chiến lược gì: Đi học mấy khóa về lập tài khoản, listing, đưa hàng sang bán…thế là OK rồi, có gì “để mai tính”. Thế mai tính thế nào khi trót đi nhầm đường? tiền, hàng quẳng sang rồi, không nhẽ bỏ? bỏ thì mất tiền, chửi nhau/lìa nhau… Thế nên các cụ nói cấm có sai “cà mau” đếch khoái bằng “cà chậm”, biết là máu lắm rồi nhưng cần phải trì cho quãng đường xa (bản thân tôi đã “gãy” vài cái răng cho việc này).
Chốt lại việc đầu tiên phải định vị mình là “ai trên cõi đời này”, vậy soi vào đâu để biết? Dùng map à? Dạ không. Nhưng yên tâm khắc có thuốc, đó là hệ qui chiếu “chuỗi giá trị toàn cầu”.
Cái này nghe quen quen à, đúng là term “nâng cao chuỗi giá trị toàn cầu” được nói nhan nhản trên phương tiện thông tin, diễn đàn…thậm chí rất nhiều chương trình tập huấn này nọ kia. Nhưng…cuối cùng các mợ sau khi được tập huấn chốt lại: Em thấy cao siêu quá, toàn hình vẽ đẹp và nhiều chữ chứ em chả hiểu nâng gì? em chỉ quan tâm đến nâng ngực và nâng mũi thôi 😁
Thôi, nôm hóa nó đi cho dễ hiểu,mẹ, cứ dài dòng văn tự mất tg: Chuyện Chăn và Rau.
Chuyện là, có vợ chồng trẻ nhà nọ nhà ở huyện DP (HN), vợ tên Rau (tự là Rau sạch), trồng rau hai luống – một để nhà ăn, một đem bán. Rau chỉ biết thu hoạch xong, trừ giống má phân bớn abc đi, thị làm được 1 “tí”. Cứ đến kỳ thu hoạch thì có cha tên Chăn (tự là Chăn rau) đánh con xe 0.5 tấn qua lấy hàng, hắn lấy cho vào kho mát đầu đường HQV của cha tên Kho để rồi sáng sớm hôm sau (sau kh trả cho Kho 1 “tí”) đi giao hàng cho chuỗi nhà hàng ABC và thu lãi từ đây 1 “tí”; Nhà hàng nhập kho, chế biến phục vụ các bác tên Khách – lồi ra được 1 “tí”, các bác Khách chén xong về nhà, sáng hôm sau, các bác bấm nút xả bồn cầu…thế là xong. Và…tổng hợp chuỗi “tí” trên gọi là “chuỗi giá trị” – đơn giản thế thôi.
Rồi một ngày nọ, em Rau vốn thuộc tuýp người “không chịu ngồi yên”, để ý thấy cha Chăn này chả tốn mấy công mà lại ăn được nhiều, nhân thằng chồng rảnh việc, suốt ngày đá gà + ôm lô, thị bảo giờ ta sẽ làm tất, ăn cả.
Nghĩ là làm, sau khi kết nối được với chuỗi nhà hàng kia, vợ chồng thị đánh thẳng rau vào đó: Chuyến 1, lỗ chỏng vó bởi rau bị thải lại ¾, liên ngành phạt; Chuyến 2 vẫn lỗ vì rau vẫn bị loại ½, thanh toán chậm bởi thiếu bảo lãnh…Dần già đến chuyến n, thị có lãi dần và đã thành lập được hộ kinh doanh cá thể, vay được xiền bank, mua được xe chở rau nhưng có vẻ VẤT VẢ HƠN XƯA.
Lại nói về doanh nhân Chăn ngày nào, sau khi bị mất thị trường, ban đầu Chăn cũng cay cú lắm nhưng rồi nghĩ thương trường mà…Rồi Chăn đi học lớp Selling Global with Amazon, rồi Chăn tính bán rau cho chuỗi Wholefood của Amz và…Chăn lại quay lại lấy hàng của em Rau như ngày nào. Rau mới thấy lạ, gặng hỏi, Chăn thủng thẳng: Tao bán cho Tây thu được 3 “tí” thay vì như xưa, giờ tao lấy của mày giá cao hơn xưa nhưng Tây nó khảnh ăn lắm, mày phải đạt tiêu chuẩn abc này này cho tao. Không phút phân vân, Rau gật cái rộp vì ít nhất mình được “tí” rưỡi hoặc đôi “tí” rồi. Và từ đó Rau và Chăn lại ca vang điệp khúc “em hậu phương, anh tiền tuyến” – đó chính là chuỗi giá trị toàn cầu mà cặp Chăn Rau vô tình đã tự nâng cao chuỗi “tí” của mình lên mà không hay biết.
Mọi người thử đóan đoạn kết của câu chuyện sẽ như nào? Liệu Rau có chơi tiếp bài “con đường xưa em đi” là thay a Chăn chiến thẳng với Tây hay em sẽ “em chỉ là em thôi” là làm tốt công việc hiện tại? Nếu là tôi, tôi chọn option 2 bởi đó là sở trường của mình – làm tốt khắc có ăn, nên xin thôi“đừng ví em là biển” 🙏
Vâng, bất kể ngành nào cũng có chuỗi giá trị toàn cầu, từ câu chuyện dệt may, gỗ (nguyên liệu gỗ có chứng chỉ FSC đắt gấp 1,5 lần gỗ cùng chủng loại), da giày, nông sản, thủ công mỹ nghệ…Có rất nhiều tài liệu miễn phí trên mạng, mọi người có thể download.
Túm lại:XÃ HỘI PHÂN CÔNG, MỖI ÔNG MỖI VIỆC, AI MẠNH GÌ THÌ HÃY LÀM TỐT NHẤT MÓN CỦA MÌNH VÀ THẮT CHẶT ĐỘI NGŨ, CÙNG NHAU CHIẾN THẮNG
2. Vậy, chiến thuật nào cho thày trò bác Park?
Từ câu chuyện Chăn Rau kể trên, mọi người có thể định vị lại mình, trong ngành của mình xem mình đang ở đâu trong chuỗi giá trị đó để xác định các đánh:
+ Các tập đoàn lớn (thường là gia công hoặc bán buôn) thì hãy coi Amz là kênh marketing (rẻ bằng 1/10 mở một repsentative): Bán cả FBA và FBM, nếu mạnh có thể lập kênh cho dropship từ đó (rất nhiều website của Tây làm việc này rồi), lan tỏa ra đa kênh khác, ví dụ website, fanpage, social media…Trên này có bác nào bên Mê Trang, May 10, Đồng Giao, Vận tải SG…đã liên hệ với ông em tôi tên Hùng ở Mỹ mà chưa làm rốt ráo được thì nên để ý cách làm này xem tn ạ.
+ Các xưởng sản xuất: Đang gia công và phụ thuộc nguồn việc bên ngoài: Nên phối hợp với các doanh nghiệp cầu nối, đã hiện diện được trên Amazon, đầu tiên là gửi hàng, gửi người nhờ đào tạo, dần setup bộ phận marketing, bán hàng. Tôi đang đi theo hướng này những mong trở thành cầu nối cho các bác và hiện đang có 2 doanh nghiệp về thời trang và may mặc mong muốn hợp tác chiến đấu.
+ Những người bán cá nhân (có lẽ là đông nhất): Thường lấy hàng của Ta, Tây, Tàu để bán.
– Với các bác mới tinh tình tình:Vẫn biết không ai làm được một mình, nhưng hãy xác định đây là start up (not small business) nên ban đầu chưa thể có qui trình nội bộ, mô tả công việc, KPI, deadline…thiếu cơ sở để đánh giá CV, rất dễ dẫn đến xung đột…và quan trọng nhất là chưa ra được tiền ngay. Hãy tự mình làm tất cả đi và nếu có thuê thì thuê 1 bạn làm trợ lý, hỗ trợ mình các thứ có tên và không tên khác. Và tăng qui mô lên dần dần khi hoàn thành qui trình nội bộ. Gần như chắc chắn mọi người sẽ đi qua các bước sau: Sau khi hoàn thiện qui trình nội bộ sẽ tăng qui mô và bán đa kênh (đằng nào cũng mất tiền chụp ảnh, viết mô tả… và cũng chả nên dựa vào riêng ô Amazon – ebay.com, etsy.com, bonanza.com, shopify)
marketing đa kênh (vì amazon giấu thông tin khách hàng, thế ta chăm khách tn? remarketing tn? – Facebook ads, Google ads, Pinterest, Instagram, Linkedin đặc biệt là màn solo launch qua manychat – cái này phải hỏi a Hien Tran Quy nha 😎); mà đã đa thì phải có app quản lý kho chứ mẹ, cứ suốt ngày hỏi nhau ở đâu cái gì còn bao nhiêu thì chỉ có nước cãi nhau thôi (trong nước có: Sapo, Haravan, tôi dùng Ecomdash.com); Đã có lv nhóm phải có phương tiện.phối hợp và đánh giá + chăm sóc khách hàng(CRM – rẻ thì dùng Google free/G suite, có tiền thì dùng hubspot, bitrix24, CRM Việt…quản lý nhân viên từ xa kiểu dịch bệnh thế này dùng Trello + Zalo/Whatsapp/Skype). To nữa thì chơi cả hệ thống ERP luôn.
Ok, nếu muốn đổi gió tý thì có thể thuê Tây làm vài việc (tôi đang đi hướng này bởi bớt được yếu tố cảm xúc và giai đoạn trước VN cũng không có mấy nơi làm) trên Fiverr.com hoặc Upwork.com.
Khi đã đi qua toàn bộ qui trình và scale up lên được rồi thì lúc này mới có thể quản lý như là một small business được.
Note:Tôi đã phải cay đắng trả giá rất đắt cho những sai lầm bằng việc ôm núi nợ, các thành viên dần rời đội bởi ban đầu muốn múc ngay khi nhìn các yếu tố đủ đầy hết: Người thì thạo ngoại ngữ + nghề, người thì thạo IT, bản thân mình lại tinh tướng kinh qua nọ kia rồi học Tây học Ta, tiền thì sẵn bởi nhiều người “tự nguyện” cho vay, lại so con em mình bên Mỹ mình nó làm được thế, chả nhẽ cả đống anh hào lại không bằng? Thế mới biết, thiếu tiền có khi sống, nhiều tiền có khi chết ngợp và, MBA không dạy quản trị 1 công ty dạng startup, nó chỉ ok cho những công ty lớn, đủ lệ bộ rồi.
– OK, người mới thì nên thế, với ai đó khi đã có team sẵn hoặc đã trả học phí trên các nền tảng khác rồi thì sao: BẮT BUỘC phải đưa được ra luật chơi qui định vai trò, vị trí từng người…hãy chơi, còn không gần như cầm chắc team tan – người Việt mình phức tạp lắm (nhất là người Bắc – tôi là người Bắc, mẹ, khôn hết phần Tây à, làm ăn kiểu gì “được ăn cả nhưng ngã phải còn nguyên”?, rồi cho vay không ra cho vay, góp vốn ko ra góp vốn…).
+ Với những người ít vốn, ít thời gian: Đánh vào các “vòi” khác: Ai mạnh về design – chơi Merch, Kindle, POD; mạnh về viết lách – Kindle; hiểu về công nghệ – Dropship, POD.
Loanh quanh một hồi giờ quay lại câu hỏi đầu tiên, đó là tiền đâu?
Cần bao vốn để làm được Amazon là câu hỏi không dễ trả lời bởi tùy vào bạn thích chơi “vòi” nào: POD, Merch, Kindle, Dropship thì không tốn quá nhiều vốn, làm long term dạng FBA, FBM thì đương nhiên cần nhiều rồi, như tôi thì đã đốt vào đây cũng ngót tỷ bạc. Mỗi cây mỗi hoa, mình căn cứ vào tình hình thực tế mà chiến thôi, có rất nhiều clip nói về việc này, tôi xin phép không nói lại, thay vào đó, tôi chỉ xin chia sẻ cách mà tôi đang sử dụng tài chính hiện tại mà tôi cho là rất ổn, đó là dùng tiền của Bank qua thẻ tín dụng với mức miễn lãi tối đa 45 ngày (tùy ngày chốt nợ). Xin note luôn là rất nhiều người Việt chúng ta bị định kiến bởi hiệu ứng bầy đàn từ những thông tin tiêu cực về thẻ tín dụng, nào là lừa đảo, lãi cắt cổ…Sự thực nó không phải thế đâu, hãy một lần bình tĩnh ngó lại nửa bên kia bức tranh đi, nó là cứu cánh cho các vị vốn mỏng đó ạ (rất nhiều clip của các bạn người Việt ở Mỹ, Canada nói về cách build và sử dụng thẻ – nhất thiết phải tham khảo).
P/s: Trong khuôn khổ 1 bài viết, thật khó có thể nói hết được những gì muốn nói, chỉ mong những ai xem có thể tận dụng được gì thì đỡ trả học phí bấy nhiêu thôi.
Nguồn : Bác Trung Facebook Người Ngựa
